پوشش زن یا حجاب از مواردی است که امروزه مورد اختلاف نظر قرار گرفته است. آیات قرآن می تواند بهترین منبع و مرجع برای رفع شبهات و اختلافات باشد. آیات حجاب در قرآن نشان می دهند که حکم آن به صورت یکجا و به یک باره نازل نشده است. بلکه نزول احکام حجاب، تدریجی و با گذشت زمان بوده است. تاثیر حفظ حجاب در سلامت روان فردی و اجتماعی، اهمیت آن را دو چندان کرده است.
اما تا پیش از سال پنجم هجری، هنوز داشتن حجاب بر زنان مسلمان واجب نشده بود. پس از آن در پنج مرحله نزول آیات مربوط به حجاب کامل شد.
پاسخ به این سؤال اهمیت دارد که : آیا عفاف بدون حجاب از نظر اخلاقی کافی است؟
باید در نظر داشته باشید که پاکدامنی در سرشت و آفرینش زن آمیخته شده است. دین اسلام با در نظر گرفتن ویژگی های فطری زن، با لازم دانستن فلسفه حجاب، عفت درونی و بیرونی او را با یکدیگر هماهنگ ساخته تا زن به عنوان کالای ناچیز در معرض همگان قرار نگیرد.
فلسفه وجودی حجاب را می توان این گونه از دل قرآن استخراج کرد:
آیات حجاب در دو سوره احزاب و نور به طور مفصل این مساله فردی و اجتماعی را بازگو کرده است. دلیل نام گذاری این آیات به عنوان آیه حجاب نیز این است که در آن ها به اهمیت حفظ پوشش در برابر نگاه نامحرم پرداخته می شود. مفسران آیات ۳۲، ۳۳، ۵۳، ۵۴، ۵۵ و ۵۹ سوره احزاب و آیات ۳۰، ۳۱، ۵۸، ۵۹ و ۶۰ سوره نور را به عنوان آیات حجاب می دانند. بررسی این آیات در رفع بسیاری از شبهات ما در خصوص مساله حجاب کمک شایانی می کند.
قل اللمومنات یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهن و لا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها و لیضربن بخرهن علی جیوبهن و لا یبدین زینتهن
ای پیامبر! به زنان مؤمن بگو دیدگان خود را از نامحرم فروبندند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را بجز آنچه نمایان است (مانند دست و صورت) آشکار نسازند و مقنعه خود را بر سینه های خود افکنند، تا گردن و سینه آن ها پوشانده شود.
یانساء النبى لستن کاحد من النساء ان اتقیتن فلا تخضعن بالقول فیطمع الذى فى قلبه مرض و قلن قولا معروفا
ای زنان پیامبر! شما مثل احدی از سایر زنان نیستید، البته اگر تقوی پیشه سازید، پس در سخن دلربایی مکنید، که بیمار دل به طمع بیفتد، و سخن نیکو گویید.
و قرن فى بیوتکن و لا تبرجن تبرج الجهلیه الاولى و اقمن الصلوه و آتین الزکوه و اطعن الله و رسوله انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا
و در خانه های خود بنشینید، و چون زنان جاهلیت نخست خودنمایی نکنید، و نماز بپا دارید، و زکات دهید، و خدا و رسولش را اطاعت کنید، خدا جز این منظور ندارد که پلیدی را از شما اهل بیت ببرد، و آن طور که خود می داند پاکتان کند.
یا ایها الذین آمنوا لا تدخلوا بیوت النبى الا ان یوذن لکم الى طعام غیر ناظرین انئه و لکن اذا دعیتم فادخلوا فاذا طعمتم فانتشروا و لا مستانسین لحدیث ان ذلکم کان یوذى النبى فیستحى منکم و الله لا یستحى من الحق و اذا سالتموهن متاعا فسلوهن من وراء حجاب ذلکم اطهر لقلوبکم و قلوبهن و ما کان لکم ان توذوا رسول الله و لا ان تنکحوا ازوجه من بعده ابدا ان ذلکم کان عندالله عظیما
ای کسانی که ایمان آوردید! به خانه های پیغمبر در نیایید، مگر آنکه شما را به طعامی دعوت کنند، به شرطی که به انتظار طعام زودتر نروید، بلکه وقتی شما را خواندند، داخل شوید، و چون طعام خوردید، متفرق گردید، و آن جا را محل انس و گفتگو مکنید، که این، پیغمبر را ناراحت می کند، او از شما خجالت می کشد.
ولی خدا از بیان حق خجالت نمی کشد، و چون از همسران او چیزی می پرسید، از پشت پرده بپرسید، این برای طهارت دل شما و دل آنان بهتر است، و شما حق ندارید رسول خدا (ص) را اذیت کنید، و بعد از مرگش با همسران او ازدواج نمایید، این کار تا ابد ممنوع است، چون نزد خدا کاری عظیم است.
ان تبدوا شئا او تخفوه فان الله کان بکل شى ء علیما
چه آنکه چیزی را اظهار کنید، و چه پنهان دارید، خدا به هر چیزی دانا است.
لا جناح علیهن فى آبائهن و لا ابنائهن و لا اخوانهن و لا ابناء اخوانهن و لا ابناء اخواتهن و لا نسائهن و لا ما ملکت ایمانهن و اتقین الله ان الله کان على کل شى ء شهیدا
هیچ حرجی برای همسران در خصوص نامبردگان زیر نیست، یعنی لازم نیست خود را در برابر پدران، فرزندان، برادران، و برادرزادگان، پسران خواهران، زنان ایشان و کنیزانی که دارند بپوشانند، و باید که از خدا بترسند، که خدا همواره بر هر چیزی شاهد و ناظر است.
یا ایها النبى قل لازوجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنى ان یعرفن فلا یوذین و کان الله غفورا رحیما/ هان اى پیامبر! به همسرانت، و دخترانت و زنان مؤمنین، بگو تا جلباب خود پیش بکشند، بدین وسیله بهتر معلوم مى شود که زن مسلمانند، در نتیجه اذیت نمى بینند و خدا همواره آمرزنده رحیم است.
قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم ذلک ازکى لهم ان اللّه خبیر بما یصنعون
به مردان مؤمن بگو دیدگان خویش را از نگاه به زنان اجنبى باز گیرند و فرج هاى خویش را نگه دارند، این براى ایشان پاکیزه تر است که خدا از کارهایى که مى‌کنید آگاه است.
نکات آیات حجاب با توجه به سوره نور، این است که ابتدا به مردان خطاب شده است که مراقب نگاهشان باشند. در مرحله بعد نیز رعایت حجاب توسط زنان سفارش شده است. مطابق این آیه، شروع گناه با نگاه آغاز می شود. پس مردان باید برای حفظ پاکدامنی، چشمانی پاک داشته باشند. مردان باید در نوع پوشش خود، شئونات را رعایت کنند.
و قل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهنّ و لا یبدین زینتهنّ الا ما ظهر منها و لیضربن بخمرهنّ على جیوبهنّ و لا یبدین زینتهنّ الا لبعولتهنّ او آبائهنّ او آباء بعولتهنّ او ابنائهنّ او ابناء بعولتهنّ او اخونهنّ او بنى اخونهنّ او بنى اخوتهنّ او نسائهنّ او ما ملکت ایمانهنّ او التابعین غیر اولى الاربه من الرجال او الطفل الّذین لم یظهروا على عورت النساء و لا یضربن بارجلهنّلیعلم ما یخفین من زینتهنّ و توبوا الى اللّه جمیعا ایه المؤمنون لعلکم تفلحون
و به زنان با ایمان بگو چشم از نگاه به مردان اجنبى فرو بندند و فرجهاى خویش را حفظ کنند و زینت خویش را جز آنچه آشکار است آشکار نسازند و باید که روپوش‌هایشان را به گریبان‌ها کنند و زینت خویش را نمایان نکنند مگر براى شوهرانشان، یا پدران و یا پدرشوهران یا پسران و یا پسر شوهران و یا برادران و یا خواهرزادگان و یا برادرزادگان و یا زنان و یا آنچه مالک آن شده اند.
یا افراد سفیه که تمایلى به زن ندارند و یا کودکانى که از اسرار زنان خبر ندارند، و مبادا پاى خویش را به زمین بکوبند تا آنچه از زینتشان که پنهان است ظاهر شود اى گروه مؤمنان همگى به سوى خدا توبه برید شاید رستگار شوید.
یا ایها الّذین آمنوا لیستاذنکم الّذین ملکت ایمانکم و الّذین لم یبلغوا الحلم منکم ثلث مرات من قبل صلوه الفجر و حین تضعون ثیابکم من الظهیره و من بعد صلوه العشاء ثلث عورات لکم لیس علیکم و لا علیهم جناح بعدهنّ طوافون علیکم بعضکم على بعض کذلک یبین اللّه لکم الایات و اللّه علیم حکیم
شما اى کسانى که ایمان دارید باید به کسانى که شما مالک آنان شده اید و کسانى که هنوز به عقل نرسیده اند دستور دهید در شبانه روز سه وقت از شما اجازه ورود بگیرند یکى پیش از نماز صبح و دوم هنگام نیم روز که جامه‌هاى خویش از تن در مى آورید و سوم بعد از نماز شبانگاه که این سه هنگام، هنگام خلوت شما است و پس از آن مى توانند بدون اجازه وارد شوند و گناهى بر شما و ایشان نیست که هنگام تحرک و برخورد با یکدیگر است، خدا این چنین آیه ها را براى شما بیان مى کند که خدا دانا و فرزانه است.
و اذا بلغ الاطفل منکم الحلم فلیستاذنوا کما استاذن الّذین من قبلهم کذلک یبین اللّه لکم آیته و الله علیم حکیم
و چون کودکانتان به عقل رسند باید اجازه دخول بگیرند، چنان که نام بردگان، قبل از ایشان (و یا آنان که زودتر از ایشان به حد رشد رسیدند) اجازه مى‌گرفتند، خدا این چنین آیه هاى خویش را براى شما بیان مى کند که خدا دانا و فرزانه است.
و القواعد من النساء التى لا یرجون نکاحا فلیس علیهن جناح ان یضعن ثیابهنّ غیر متبرجات بزینه و ان یستعففن خیر لهن و اللّه سمیع علیم
و زنان وامانده که دیگر امید شوهر کردن ندارند به شرطى که زینت خود نشان ندهند گناهى ندارند اگر جامه خویش بگذارند و در عین حال خوددارى کردن برایشان بهتر است و خدا شنوا و دانا است.
اهمیت حفظ نگاه از آلوده شدن به گناه و تاثیر آن بر روح و روان انسان همیشه مورد توجه بوده است. “ز دست دیده و دل هر دو فریاد، که هرچه دیده بیند دل کند یاد” این دوبیتی زیبا نیز مصداق همین مطلب است. از وجود آیات حجاب در قرآن نیز می توان به میزان اهمیت آن پی برد. رعایت حجاب و عفاف محدود به جنسیت نمی شود و تمام افراد جامعه باید نگاه خود را از حرام بپوشانند.
با توجه به آیات سوره نور و احزاب، حجاب مانعی برای حضور بانوان در جامعه نیست. حد پوشش نیز برای زنان مشخص شده است و دیده شدن قسمت هایی از بدن مانند دست و صورت مانعی ندارد. ضمن اینکه رعایت حجاب و عفاف بانوان را از نگاه هوس آلود افراد بیمار در جامعه مصون می دارد. از این رو حجاب خورشید در این مطلب آیاتی را گردآوری کرده است که از آیات قرآنی مربوط به حجاب این چنین استنباط می شود که اسلام در رابطه با پوشش احکام سخت گیرانه ندارد، زیرا اعضای خانواده که مدام در زندگی هر فرد حضور دارند، جزو محارم هستند و داشتن حجاب در برابر آن ها واجب نیست.
جایگاه زن بیرون از خانه باید به دور از خودنمایی باشد – خودنمایی نشانه جاهلیت است، نه تمدن.
اسلام در رابطه با رعایت حجاب، سختگیری افراطی ندارد، همان طور که بستگان درجه یک که دائم در ارتباط هستند، با هم محرمند – محرم بودن، به معنی بی تقوایی نیست.
